ราคาน้ำมัน

จุดเริ่มต้นที่ทำให้น้ำมันดิบในตลาดโลกเริ่มมีราคาสูงขึ้น เมื่อหลายปีก่อนเกิดจากการบริโภคน้ำมันที ่เพิ่มขึ้นอย่างมากของประเทศจีน เศรษฐกิจที่เติบโตในอัตรา 10% ต่อปีนั้นต้องการทรัพยากรมหาศาลมาช่วยขับดัน

ความต้องการที่เพิ่มขึ้นจากจีนทำให้ความต้องการใช้น้ำมันของโลกเข้าไปใกล้ขีดจำกัด ของการผลิตน้ำมันของโลกอย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน ดังนั้นเมื่อใดก็ตามที่มีแหล่งผลิตแหล่งใดแหล่งหนึ่งในโลกเกิดผลิตได้ น้อยกว่าปกติแค่นิดหน่อย ความขาดแคลนก็จะเกิดขึ้นทันที ราคาน้ำมันในช่วงที่ผ่านมาจึงมีความผันผวนเป็นอย่างมาก


โลกของเรานั้นยังมีน้ำมันที่ยังไม่ได้ถูกขุดขึ้นมาใช้อีกมากมายมหาศาล แต่ปัญหาก็คือว่าเรามีศักยภาพในการขุดน้ำมันขึ้นมาใช้เพิ่มขึ้นได้ค่อนข้างจำกัด คือเพิ่มขึ้นได้แค่เพียง 2% ต่อปีเท่านั้น ในขณะที่การบริโภคน้ำมันของโลกเพิ่มขึ้นแบบก้าวกระโดดในช่วงที่ผ่านมาแต่อุปทานน้ำมันกลับเพิ่มขึ้นในอัตราที่คงเดิม จึงเป็นไปได้ว่าโลกของเราจะยังคงขาดแคลนน้ำมันอย่างนี้ต่อไปอีกระยะหนึ่ง จนกว่าอุปทานจะเริ่มไล่ตามอุปสงค์จนมีกำลังการผลิตส่วนเกินได้อีกครั้ง ในระหว่างนี้ ราคาน้ำมันจึงมีโอกาสที่จะผันผวนและอยู่ในระดับที่สูงโดยเฉลี่ย

ที่สุดแล้วน้ำมันไม่มีทางมีราคาสูงเพราะอุปสงค์ตลอดไปได้เพราะน้ำมันเป็นสินค้าโภคภัณฑ์ ต้นทุนเฉลี่ยของการผลิตน้ำมันดิบในปัจจุบันอยู่ที่ประมาณ $20 ต่อบาร์เรลเท่านั้น แต่นั่นไม่ได้หมายความว่า น้ำมันควรมีราคาแค่ $20 ในทางเศรษฐศาสตร์ สินค้าโภคภัณฑ์ที่จุดสมดุลไม่ได้มีราคาเท่ากับต้นทุนเฉลี่ย (Average Cost) แต่มีราคาเท่ากับต้นทุนส่วนเพิ่ม (Marginal Cost) ต้นทุนส่วนเพิ่มคือต้นทุนของการผลิตน้ำมันบาร์เรลสุดท้ายที่ถูกนำมาสนองความต้องการของผู้บริโภคพอดี เป็นการยากที่จะคำนวณว่าปัจจุบันนี้ต้นทุนส่วนเพิ่มของน้ำมันดิบโลกอยู่ที่เท่าไร แต่เชื่อกันว่าน่าจะอยู่ที่ประมาณ $50 ต่อบาร์เรล ดังนั้นถ้าเชื่อทฤษฏีนี้น้ำมันจึงอาจจะยืนอยู่ในระดับที่สูงกว่า $50 ต่อบาร์เรลในระยะยาวก็ได้ น้ำมันคงไม่กลับไปที่ $20-$30 ได้อีกแล้ว เนื่องจากต้นทุนการผลิตน้ำมันแหล่งใหม่ๆ ที่อยู่ไกลแผ่นดินออกไปเรื่อยๆ มีราคาสูงขึ้น

เรื่องที่น่าเป็นห่วงเพราะอาจทำให้ราคาน้ำมันเข้าสู่จุดสมดุลได้ช้ากว่าที่คิดไว้มาก ก็คือการที่หลายประเทศที่เป็นเจ้าของแหล่งน้ำมันดิบเริ่มมีนโยบายที่จะยึดแหล่งน้ำมันเข้ามาเป็นกิจการของรัฐฯ การไล่บริษัทผลิตน้ำมันข้ามชาติออกไป ทำให้ขาดเทคโนโลยีในการปรับปรุงการผลิตและค้นหาแหล่งน้ำมันแหล่งใหม่ๆ เวเนซูเอล่าเริ่มผลิตน้ำมันได้ลดลง 25% ของที่เคยผลิตได้ ในขณะที่การบังคับให้บริษัทข้ามชาติยกกรรมสิทธิ์แหล่งปิโตรเลียมให้เป็นของรัฐบาลในรัสเซีย ก็กำลังทำให้ผลผลิตปิโตรเลียมในรัสเซียเพิ่มขึ้นในอัตราที่ช้าลงอย่างมาก ปัจจุบันอิรักก็ยังผลิตน้ำมันได้ไม่เท่ากับที่เคยผลิตได้ก่อนเกิดสงคราม การเมืองของอิหร่านก็กำลังตึงเครียด ปัญหาของประเทศเหล่านั้นทำให้ปัญหาเรื่องโอเปคลดกำลังการผลิตกลายเป็นเรื่องเล็กๆ ไปเลย

ส่วนแนวคิดที่ว่าน้ำมันแพงขึ้นเพราะการเก็งกำไรนั้นเป็นแนวคิดที่ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าผิดโดยสิ้นเชิง จริงอยู่ที่การเก็งกำไรอาจมีผลต่อราคาได้บ้างแต่การเก็งกำไรอย่างเดียว โดยไม่มีเหตุผลรองรับนั้นไม่สามารถสร้างราคาให้ยืนอยู่ในระดับสูงได้นาน เพราะอย่าลืมว่าในตลาดมีทั้งนักเก็งกำไรที่ long และนักเก็งกำไรที่ short ด้วย ถ้าราคาปรับตัวขึ้นไปโดยขาดเหตุผล ไม่ช้าไม่นาน นักเก็งกำไรที่ short จะช่วยทำให้ราคาปรับตัวลงมาใหม่