เงินเฟ้อ..ใครเดือดร้อน?

ระดับราคาสินค้าและบริการ โดยทั่วไปเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในปัจจุบัน เป็นผลจากราคาน้ำมันดิบโลกไม่มีทีท่าจะลดลงอย่างง่ายๆ ตรงข้ามราคาน้ำมันกลับทำลายสถิติสูงสุดเป็นรายวัน ผลกระทบจากราคาน้ำมันดังกล่าว ได้สร้างความไม่แน่นอน และก่อให้เกิดปัญหาต่อระบบเศรษฐกิจประเทศในขณะนี้ โดยเฉพาะปัญหาค่าครองชีพของประชาชนและการขาดเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ รวมทั้งยังเป็นอุปสรรคต่อการขยายตัวของเศรษฐกิจอีกด้วย ในภาวะที่อัตราเงินเฟ้อเพิ่มสูงขึ้นในปัจจุบัน ประเด็นที่น่าสนใจคือ เงินเฟ้อส่งผลกระทบต่อคนทุกกลุ่มอย่างเท่าเทียมกันหรือไม่ หรือส่งผลกระทบต่อคนกลุ่มใดมากกว่ากัน
Ref: กรุงเทพธุรกิจออนไลน์ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2550

ภาวะเงินเฟ้อกระทบต่อคนจนมากกว่าคนรวย

จากตารางที่ 1 ซึ่งอัตราเงินเฟ้อหรืออัตราการเปลี่ยนแปลงของดัชนีราคาผู้บริโภคในปี พ.ศ. 2550 เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อน ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไปและดัชนีราคาผู้บริโภคพื้นฐาน ซึ่งเป็นดัชนีที่แสดงราคาสินค้าของผู้บริโภคทั้งประเทศ มีอัตราการเปลี่ยนแปลงต่ำกว่าอัตราการเปลี่ยนแปลงของดัชนีราคาผู้มีรายได้น้อย และดัชนีราคาผู้บริโภคในเขตชนบท

ตารางที่ 1 อัตราการเปลี่ยนแปลงของดัชนีราคาผู้บริโภคในปี พ.ศ. 2550 (ร้อยละเมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อน)

รายการ ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

1.ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไป 3.4 2.6 2.3 2.1 2.2 2.2 2 1.3 2.4

-1.1 หมวดอาหารและเครื่องดื่ม 7.2 6 4.4 3.9 4.7 6.3 5.9 5.1 4.5

-1.2 หมวดที่ไม่ใช่อาหารและเครื่องดื่ม 1.2 0.6 1.1 1 0.6 0 -0.3 -0.8 1.2

2.ดัชนีราคาผู้บริโภคพื้นฐาน * 1.7 1.4 1.4 1.3 0.7 0.7 0.8 0.7 0.8

3.ดัชนีราคาผู้มีรายได้น้อย 4.6 3.6 2.9 2.7 2.9 3.3 2.9 2.3 2.8

-3.1 หมวดอาหารและเครื่องดื่ม 8.1 6.6 4.8 4.4 5.2 7 6.5 5.6 5

-3.2 หมวดที่ไม่ใช่อาหารและเครื่องดื่ม 1.5 1 1.3 1.1 0.9 0.2 -0.1 -0.5 1

4.ดัชนีราคาผู้บริโภคในเขตชนบท 5.9 5.4 4.4 4.1 4.3 6 5.2 4.3 5.8

-4.1 หมวดอาหารและเครื่องดื่ม 12.5 11.8 8.5 7.5 8.1 12.9 11.4 10 10.2

-4.2 หมวดที่ไม่ใช่อาหารและเครื่องดื่ม 0.7 0.5 1.1 1.5 1.5 0.6 0.4 -0.2 2.4

* ดัชนีราคาผู้บริโภคพื้นฐาน คือดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไปที่ไม่รวมรายการสินค้ากลุ่มอาหารสดและพลังงาน

ที่มา: ธนาคารแห่งประเทศไทย

ทั้งนี้ดัชนีราคาผู้บริโภคในเขตชนบทมีอัตราการเพิ่มขึ้นมากที่สุด รองลงมาคือดัชนีราคาผู้มีรายได้น้อย ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไป และดัชนีราคาผู้บริโภคพื้นฐาน ขณะที่ดัชนีราคาผู้บริโภคหมวดอาหารและเครื่องดื่มเพิ่มขึ้นสูงกว่าดัชนีราคาผู้บริโภคในหมวดอื่นๆ

จากข้อมูลข้างต้นจึงสรุปได้ว่า ภาวะเงินเฟ้อในปัจจุบันเกิดจากราคาสินค้าอาหารและเครื่องดื่มเป็นสำคัญ โดยส่งผลกระทบต่อประชาชนในเขตชนบทมากกว่าในเขตเมือง และส่งผลกระทบต่อกลุ่มผู้มีรายได้น้อยมากกว่าผู้มีรายได้สูง

ทำไมผู้มีรายได้น้อยจึงได้รับผลกระทบมากกว่า

หากจะอธิบายผลกระทบของเงินเฟ้อในทางเศรษฐศาสตร์ โดยพิจารณาจาก Marginal Propensity of Consume: MPC หรือเรียกว่าความโน้มเอียงในการบริโภคหน่วยสุดท้าย (MPC คำนวณจากค่าใช้จ่ายเพื่อการบริโภคที่เปลี่ยนแปลงไปหารด้วยรายได้ที่เปลี่ยนแปลงไป) หรือหมายความว่า หากคนมีรายได้เปลี่ยนแปลงไป 1 หน่วย เขามีแนวโน้มใช้จ่ายเงินเพื่อการบริโภคจะเปลี่ยนแปลงไปเท่าไร

โดยทั่วไปค่า MPC ของคนที่มีรายได้ต่ำจะมากกว่าคนที่มีรายได้สูง ยกตัวอย่าง คนรวยมีรายได้ 1 แสนบาทต่อเดือนและมีรายจ่ายเพื่อบริโภค 9 หมื่นบาทต่อเดือน ขณะที่คนจนมีรายได้ 1 พันบาทต่อเดือน และมีรายจ่าย 900 บาทต่อเดือน หากทั้งสองคนมีรายได้เพิ่มขึ้นร้อยละ 10 คนรวยจะใช้เงินเพื่อบริโภคเพิ่มขึ้นอีก 4 พันบาท หรือใช้จ่ายเงินเพิ่มขึ้น 0.4 บาททุกๆ 1 บาทของรายได้ที่เพิ่มขึ้น แต่คนจนจะใช้เงินเพื่อบริโภคเพิ่มขึ้นอีก 70 บาท หรือใช้จ่ายเงินเพิ่มขึ้น 0.7 บาท ทุกๆ 1 บาทของรายได้ที่เพิ่มขึ้น

การที่อัตราเงินเฟ้อสูง หรือระดับราคาสินค้าเพิ่มขึ้น หมายความว่า รายได้ที่แท้จริงของประชาชนลดลง กล่าวคือ ประชาชนมีกำลังซื้อลดลง เนื่องจากรายได้ที่เป็นตัวเงินเท่าเดิม แต่ราคาสินค้าที่เพิ่มขึ้นทำให้ใช้เงินที่มีอยู่ซื้อสินค้าได้น้อยลง การที่คนจนมีความโน้มเอียงในการบริโภคหน่วยสุดท้ายสูงกว่าคนรวย ภาวะเงินเฟ้อจึงทำให้คนจนได้รับผลกระทบมากกว่า เพราะจะทำให้ค่าใช้จ่ายเพื่อการบริโภคลดลงมากกว่าโดยเปรียบเทียบกับคนที่มีรายได้สูงกว่า

หากอธิบายอย่างง่ายๆ แม้ราคาสินค้าในท้องตลาดจะแพงขึ้น คนที่มีรายได้สูงจะไม่เดือดร้อนมากนัก เพราะโดยปกติการจัดสรรรายได้ของคนรวย นอกจากใช้ซื้อสินค้าจำเป็นแล้ว ยังมีเงินจำนวนหนึ่งเหลือไว้ซื้อสินค้าฟุ่มเฟือย (สินค้าไม่จำเป็นในชีวิตประจำวัน) และเก็บออม เมื่อเกิดภาวะเงินเฟ้อขึ้น แม้ว่าจะทำให้มาตรฐานการบริโภคของคนกลุ่มนี้ลดลงไป แต่จะไม่กระทบมาตรฐานในส่วนที่จำเป็น กล่าวคือเขาสามารถลดการใช้จ่ายในส่วนที่ไม่จำเป็นเพื่อนำมาซื้อสินค้าจำเป็น ทำให้รักษาการบริโภคสินค้าจำเป็นไว้ในระดับเดิมได้

ขณะที่คนที่มีรายได้น้อยไม่ได้เป็นเช่นนั้น เพราะรายได้เกือบทั้งหมดต้องใช้สำหรับซื้อสินค้าที่จำเป็นในชีวิต ดังนั้นเมื่อเกิดภาวะเงินเฟ้อจะทำให้คนที่มีรายได้น้อยบริโภคสินค้าจำเป็นได้น้อยลง เพราะไม่สามารถนำรายจ่ายในส่วนอื่นมาชดเชยการบริโภคสินค้าจำเป็นที่ลดลงไปได้ นี่คือสาเหตุที่ว่าเมื่อปัญหาเงินเฟ้อเกิดขึ้นทำไมผู้มีรายได้น้อยต่างร้องโอดครวญไปตามๆ กัน

ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์