ျမန္မာ႕လြတ္လပ္ေရးႏွင္႕မစၥတာအက္တလီအျမင္

ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးကာလ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လြတ္လပ္ေရး ေပးဖို႔ဆံုးျဖတ္ခဲ့တဲ့ ၿဗိတိသွ်ဝန္ ႀကီးခ်ဳပ္ကလီမင့္အက္တလီ (Cle m ent Rich ard Attlee, 1883-1967) ရဲ႔ကိုယ္တိုင္ေရးအတၫဳပၯတၲိစာအုပ္ တစ္အုပ္ မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္ဆီ ကလက္ေဆာင္ရတယ္။ စာအုပ္ ကနည္းနည္းေတာင္ ပိုးကိုက္ေန ၿပီ။ စာအုပ္ေခါင္းစဥ္က "As It Happened" တဲ့။Odhams Press Limited London ကထုတ္ေဝ တယ္။ ထုတ္ေဝႏွစ္ ရွာမေတြ႕ဘူး။

အက္တလီဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ နဲ႔ပတ္သက္ခဲ့တဲ့ ၿဗိတိသွ်ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ ေလဘာပါတီရဲ႕ဝန္ ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ဘိလပ္သြားၿပီး လြတ္ လပ္ေရးေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ ခရီးစဥ္မွတ္ တမ္းမွာ အက္တလီနဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ယွဥ္တြဲ လ်က္ဓာတ္ပံုေတြငယ္ငယ္ကတည္း က ေတြ႕ျမင္ေနခဲ့ရလို႔ သူ႔ရုပ္ပံုကို မ်က္စိယဥ္ေနတယ္။ ""ေအာင္ဆန္း -အက္တလီစာခ်ဳပ္"" ဆိုတာကို လည္း နားယဥ္ေနခဲ့တယ္။ သူ႔အတၫဳပၯတၲိ ဖတ္ၾကည့္ ေတာ့လည္း အက္တလီဟာ တ ကယ့္လူႀကီးလူေကာင္း၊ ယဥ္ ေက်းတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားႀကီး တစ္ ေယာက္ဆိုတာ သိရတယ္။ ၁၉၃၅ မွာ သူေလဘာပါတီေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာတယ္။ ၁၉၄၂မွာ ခ်ာခ်ီရဲ႕ 0x150ြန္႔ေပါင္းအစိုးရမွာ ဒုတိယ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၄၅ေရြး ေကာက္ပြဲက်ေတာ့ သူ ဦးေဆာင္ တဲ့ ေလဘာပါတီဟာ မဲအျပတ္ အသတ္ႏိုင္ခဲ့လို႔ အက္တလီ ဝန္ ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာတယ္။ သူ႔လက္ ထက္မွာ ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးခ်ိန္ လြတ္လပ္ေရးေတာင္းဆိုလာၾကတဲ့ ကိုလိုနီႏိုင္ငံေတြကို လြတ္လပ္ေရး ေပးဖို႔ ႏိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒခ်မွတ္ ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားကို လြတ္လပ္ေရးေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီ အထဲ ျမန္မာႏိုင္ငံလည္း ပါဝင္ခဲ့ တာျဖစ္တယ္။ ႏု-အက္တလီ စာ ခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုတာသမိုင္းဝင္နာမည္ တစ္ခုပဲ�မဟုတ္ပါလား။ အက္တလီ ကိုယ္တိုင္ေရး အတၫဳပၯတၲိမွာျမန္မာႏိုင္ငံအေၾကာင္း သူ ဘယ္လိုအျမင္နဲ႔ ေရးခဲ့သလဲ လို႔ ဖတ္ၾကည့္တယ္။ အခန္း(၁၁) ""ဓနသဟာယဆက္ဆံေရး""ဆိုတဲ့ အခန္းမွာ ႏွစ္မ်က္ႏွာ၊ သံုးမ်က္ႏွာ ေလာက္ ထည့္ေရးထားတာေတြ႕ရ တယ္။ အက္တလီက အိႏၵိယကို လြတ္လပ္ေရးေပးၿပီးရင္ဓနသဟာယ အဖြဲ႕ထဲမွာ ဆက္လက္ ပါဝင္ေန ေစဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့အေၾကာင္း ေရး တယ္။ အိႏၵိယက သမၼတႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ခ်င္တယ္။ ဓနသဟာ ယအဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံေတြက �ႏိုင္ငံ ဥေသွ်ာင္အျဖစ္ ၿဗိတိသွ်ေရႊနန္း သခင္ကိုသတ္မွတ္ရတယ္။ ေနာက္ ဆံုးေတာ့ အိႏၵိယက သမၼတႏိုင္ငံ ျဖစ္ေသာ္လည္း�ဓနသဟာယ ဥေသွ်ာင္အျဖစ္ ၿဗိတိသွ်ထီးနန္း ကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ လက္ခံတဲ့ အတြက္ လြတ္လပ္ေရးယူၿပီးခ်ိန္ မွာ ဓနသဟာယအဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ ဆက္ေနခဲ့တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုလည္း လြတ္ လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္မွာ ဓနသဟာယ အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိ ဖို႔ အက္တလီတို႔က ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ အေၾကာင္း စာမ်က္ႏွာ ၂၁၈-၂၁၉ မွာ ေအာက္ပါအတိုင္းေဖာ္ျပခဲ့ တာ မွတ္သားစရာ ေကာင္းပါ တယ္။ ""ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပႍနာက အိႏၵိယႏွင့္မတူ ကြဲျပားျခားနား သည္။ က႗ႏု္ပ္သည္ ဆိုင္မြန္ေကာ္ မရွင္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ သြား ေရာက္ခဲ့ဖူးသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အိႏၵိယထဲက ခြဲျခမ္းေပးခဲ့သည္မွာ က႗ႏု္ပ္တို႔ ေကာ္မရွင္၏ ေထာက္ခံ တင္ျပခ်က္အရျဖစ္သည္။ စစ္ႀကီး မတိုင္မီ ျမန္မာတို႔သည္ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေတြ႕ အႀကံဳရခဲ့ၾက ၿပီးျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ အေနာက္ တိုင္းပညာေရးရွိသူ ျမန္မာမ်ား အလြန္နည္းပါးၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပိုင္းတြင္လည္း မ်ားမ်ားစားစား မရွိခဲ့ေခ်။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အိႏၵိယမွာ ကဲ့သို႔ ဟင္ဒူ-မူဆလင္လူမ်ိဳး အေရးျပႍနာမ်ိဳးမရွိေသာ္လည္း ေခတ္ေနာက္က်လြန္းျခင္းႏွင့္ လူ မ်ိဳးစုျပႍနာအခ်ိဳ႕ကား ရွိေနခဲ့ သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ဂ်ပန္တို႔ ၏က်ႃးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ျခင္းကို ခံခဲ့ရၿပီး ကာလရွည္ၾကာ ခက္ခက္ ခဲခဲ ျပန္လည္တြန္းလွန္ၿပီးမွေအာင္ ျမင္မႈရရွိခဲ့သည္။ ျမန္မာအခ်ိဳ႕ သည္ ဂ်ပန္က လြတ္လပ္ေရး တကယ္ေပးလိမ့္မည္ဟုယံုၾကည္၍ ဂ်ပန္ႏွင့္ပူးေပါင္းခဲ့ၿပီး ေဒါက္တာ ဘေမာ္ ရုပ္ေသးအစိုးရကိုေထာက္ ခံခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္သူတို႔သည္ မၾကာမီအျမင္မွန္ရခဲ့ၾကၿပီး ေအာင္ ဆန္း၏ ဦးေဆာင္မႈေအာက္ရွိ လူငယ္မ်ားကေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲ ၾကသည္။ ၿဗိတိသွ်တပ္မ်ားႏွင့္ သူတို႔အဆက္အသြယ္ရခဲ့ၾကသည္။ ေလာ့ဒ္ေမာင့္ဘက္တန္၏ အေျမာ္ အျမင္ႀကီးမားေသာမူဝါဒ၏ ေက်း ဇူးျဖင့္ သူတို႔ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ ၾကၿပီး က်ႃးေက်ာ္သူမ်ားအား ေမာင္းထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျပန္ရၿပီး ေနာက္ အိႏၵိယရွိ ဆာရယ္ဂ်ီနယ္ ေဒၚမန္စမစ္�လက္ေအာက္ခံ(ျမန္မာ) ျပည္ေျပးအစိုးရကို ျပန္လည္ အသက္သြင္းခဲ့ၾက၏။ ဆာေဒၚမန္ စမစ္ထံ၌ ႏိုင္ငံေရးသမား လက္ ေဟာင္းႀကီး အခ်ိဳ႕ရွိေနသည္။ စစ္ ႀကီးမတိုင္မီက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရွိခဲ့ဖူးေသာ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ိဳးကို အခ်ိန္ မတိုင္မီ ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ျခင္း မွာ က႗ႏု္ပ္တို႔၏ အမွားျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရး လက္ေဟာင္းႀကီး မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ႀကီးထြား လာေနေသာ အမ်ိဳးသားေရးလႈပ္ ရွားမႈႀကီးႏွင့္ ကင္းကြာေနၾကခ်ိန္ တြင္ ေတာ္လွန္ေရးသမား လူငယ္ မ်ားက စိတ္မရွည္ႏိုင္ေတာ့ေခ်။ ေနာက္ဆံုးတြင္ က႗ႏု္ပ္သည္ ျမန္မာမ်ားက ေကာင္းစြာႏွစ္သက္ လက္ခံေသာ၊�ျမန္မာႏိုင္ငံအေၾကာင္း လည္း ေကာင္းေကာင္းသိသူ ဆာ ဟူးဘတ္ရန္႔စ္ကိုဘုရင္ခံခန္႔လိုက္ သည္။ ထို႔ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၏ ကိုယ္စား လွယ္မ်ားပါဝင္ေသာ အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ လန္ဒန္သို႔လာၿပီးျမန္မာ့ေနာင္ေရး ေဆြးေႏြးၾကရန္ ဖိတ္ေခၚလိုက္ သည္။ သူတို႔ႏွင့္က႗ႏု္ပ္တို႔ အခ်ိန္ ၾကာျမင့္စြာေဆြး ေႏြးဖလွယ္ခဲ့ၾက သည္။ သူတို႔ထဲက အခ်ိဳ႕သည္ စစ္ႀကီးမတိုင္မီကခရစ္ပ္စ္(Chipps)ႏွင့္ သိက႗မ္းခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္၍ မ်ားစြာ အဆင္ေျပခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္က႗ႏု္ပ္ တို႔က ျမန္မာျပည္သူမ်ား၏ ေရြး ခ်ယ္မႈကိုလက္ခံရန္အသင့္ရွိသည္ ဟုေျပာဆိုျခင္းကို ပထမတြင္ သူတို႔မယံုၾကည္ႏိုင္ၾကဘဲသံသယ ရွိေနခဲ့ၾကသည္။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ သူတို႔သည္ လံုးဝလြတ္လပ္ေရးရယူၿပီးသမၼတ ႏိုင္ငံထူေထာင္မည္ဟု သူတို႔၏ ေနာက္လိုက္မ်ားထံ ကတိက႗ံထား ခဲ့ၾကေလၿပီ။ သူတို႔သည္ ကြန္ျမႃ နစ္ပါတီကိုလည္း ရင္ဆိုင္ေနၾက ရ၏။ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ဆက္ျပဳလုပ္ ေနရင္း သူတို႔ထဲက အခ်ိဳ႕(အထူး သျဖင့္သူတို႔၏ေခါင္းေဆာင္ေခါင္း မာသူတစ္ဦးျဖစ္ေသာေအာင္ဆန္း) သည္ ဓနသဟာယထဲတြင္ ဆက္ ေနသင့္သည္ဟု သေဘာေပါက္စ ျပဳလာသည္။ သမၼတႏိုင္ငံ ထူ ေထာင္ေသာ္လည္း အိႏၵိယကဲ့သို႔ ပင္ ဓနသဟာယထဲတြင္ဆက္ ေနႏိုင္သည့္ လမ္းေၾကာင္းကို သေဘာ က်ၾကသည္။ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ဝင္မ်ား သည္ အလြန္ငယ္ရြယ္ၿပီး အေတြ႕ အႀကံဳႏုနယ္သူမ်ားျဖစ္ၾက၏။ လူနည္းစုပါတီတစ္ခု၏ ကိုယ္စား လွယ္ျဖစ္သူ ဦးေစာကမူ သူတို႔ႏွင့္ မတူေခ်။ သူ႔ကို စစ္ႀကီးမတိုင္မီက က႗ႏု္ပ္ေတြ႕ခဲ့ဖူးသည္။ စစ္ႀကီးအ တြင္း သူအဂၤလန္သို႔လာေရာက္ သည္။ သို႔ေသာ္ ဦးေစာသည္ ဂ်ာမန္မ်ားႏွင့္လစၥဘြန္းတြင္အဆက္ အသြယ္လုပ္ရန္ႀကိဳးစားခဲ့ေၾကာင္း ေပၚေပါက္လာ၍ အက်ယ္ခ်ဳပ္ျဖင့္ ထားရွိခဲ့ရသည္။ သူသည္ ၿပံဳးၿပံဳး ေလးႏွင့္ဆိုးမည့္သူဟု က႗ႏု္ပ္ ထင္ ျမင္ယူဆခဲ့သည္။ က႗ႏု္ပ္ႏွင့္ဇနီးက ေအာင္ဆန္း တို႔တစ္ဖြဲ႕လံုးကို ေန႔လယ္စာျဖင့္ ဧည့္ခံခဲ့ရာ က႗ႏု္ပ္၏ဇနီး သည္ လူသတ္သမားျဖစ္မည့္သူႏွင့္သူ၏ သားေကာင္ျဖစ္မည့္ သူမ်ားအား ဧည့္ခံေက႗းေမြးေန ျခင္းပါတကား ဟု စိုးစဥ္းမွ်ေတြးမိမည္ မဟုတ္ ေခ်။ သူတို႔ ျမန္မာျပည္ ျပန္သြား ၾကၿပီး မ်ားမၾကာမီေအာင္ဆန္းႏွင့္ သူ႔လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ဝန္ႀကီးမ်ား သည္ ဦးေစာ၏ သတ္ျဖတ္ျခင္း ခံၾကရသည္။ ဘုရင္ခံ၏ လက္ ျမန္ေျချမန္အေရးယူမႈေၾကာင့္ ဦးေစာ၏အႀကံ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေခ်။ သခင္ႏုသည္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာၿပီး ဦးေစာသည္တရားဥပေဒေရွ႕ေမွာက္ သို႔ ေရာက္သြားခဲ့၏။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံထိုးႏွက္ခံခဲ့ရသည္မွာ ကား ျပင္းထန္လွသည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာတို႔က လံုးဝ လြတ္လပ္ေရးယူရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾက သည္။ က႗ႏု္ပ္တို႔၏ အေျခခံမူမ်ား ႏွင့္အညီ က႗ႏု္ပ္တို႔အေနျဖင့္ သူတို႔ ၏ေတာင္းဆိုခ်က္ကို ခြင့္ျပဳရန္မွ တစ္ပါး အျခားမရွိေခ်။ ထိုအခ်ိန္ကစ၍ ျမန္မာ အစိုး ရသည္ ကြန္ျမႃနစ္မ်ားႏွင့္ အျခား အဖြဲ႕မ်ား၏ သူပုန္ထမႈမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ခဲ့ၾကရပါေတာ့သည္။ � � � မစၥတာ အက္တလီရဲ႕ ျမန္မာ ႏိုင္ငံအေပၚထင္ျမင္ခ်က္ကိုဖတ္ၿပီး ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕သမိုင္းအလွည့္ အေျပာင္း သဘာဝေလးေတြကို သင္ခန္းစာယူတဲ့စိတ္၊ သံေဝဂ ယူတဲ့စိတ္နဲ႔ စဥ္းစားေနမိ ပါ ေၾကာင္း . . . ။